Αμετάβλητο διατήρησε χθες Παρασκευή ο οίκος αξιολόγησης Fitch Ratings το κρατικό αξιόχρεο της Ελλάδας, στη βαθμίδα CCC. Στο σκεπτικό που παραθέτει σε σχετική ανακοίνωσή του, ο οίκος σημειώνει ότι η ελληνική κυβέρνηση γενικά συμμορφώνεται προς τους όρους του προγράμματος δανεισμού ύψους 86 δισεκ. ευρώ από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ΕΜΣ) όμως η αβεβαιότητα είναι μεγάλη και υπάρχουν επιπτώσεις στον τραπεζικό τομέα ενώ αυξάνονται τα πολιτικά ρίσκα.
Ο Fitch σημειώνει ότι η ελληνική κυβέρνηση αναθεώρησε επί τα βελτίω την εκτίμησή της για την ανάπτυξη της οικονομίας στο 2,5% για το 2017 και στο 3% το 2018 (από 1,8% και 2,2% αντίστοιχα).
Η ελληνική κυβέρνηση συμφωνεί με το ΔΝΤ ότι περαιτέρω ελάφρυνση χρέους είναι απαραίτητη αλλά διαφωνεί με τη θέση του ΔΝΤ για προνομοθέτηση συγκεκριμένων δημοσιονομικών διορθώσεων σε περίπτωση που χάσει τους στόχους για το πλεόνασμα.
Ακόμα και έτσι, σημειώνει η Fitch, η υφιστάμενη κωλυσιεργία φαίνεται πως οφείλεται περισσότερο σε διαφωνίες εντός των δανειστών. Οι σχέσεις μεταξύ ελληνικής κυβέρνησης και δανειστών έχουν μείνει σε αρκετά σταθερή βάση αφ’ ότου συμφωνήθηκε το πρόγραμμα.
Η συμμόρφωση της κυβέρνησης με τους όρους του προγράμματος είναι ένας λόγος που η Fitch πιστεύει ότι οι ευρωπαίοι εταίροι θα είναι προετοιμασμένοι να προχωρήσουν και να διαθέσουν κεφάλαια χωρίς την εμπλοκή του ΔΝΤ. Ενας ακόμα λόγος είναι η θέληση να αποφύγουν μια πολιτική κρίση στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια μιας «φορτωμένης» εκλογικά χρονιάς στην Ευρώπη. Ωστόσο, σημειώνει, πτωτικά ρίσκα παραμένουν και ένα αρνητικό σοκ σε ότι αφορά τη β’ αξιολόγηση και την πληρωμή της επόμενης δόσης δεν μπορεί να αποκλειστεί.
Η καθυστέρηση στην ολοκλήρωση της β’ αξιολόγησης αυξάνει τα ρίσκα για την πρόσφατη ανάκαμψη της οικονομίας η οποία θα πληγεί από ένα χτύπημα στην επιστοσύνη ή από το να αρχίσει η ελληνική κυβέρνηση να δημιουργεί ληξιπρόθεσμες οφειλές προς τον ιδιωτικό τομέα ώστε να διατηρήσει ρευστότητα.
H συμφωνία θα κλείσει αλλά…
Το βασικό σενάριο του οίκου είναι ότι η συμφωνία θα γίνει. Αυτό υπονοεί ότι η ελληνική κυβέρνηση μπορεί να πρέπει να υιοθετήσει ένα επιπλέον πακέτο μέτρων που αυξάνει το ρίσκο για πρόωρες εκλογές δεδομένης της μικρής κυβερνητικής πλειοψηφίας στη Βουλή που καθιστά δύσκολη την ψήφιση μη δημοφιλών μέτρων. Ο βαθμός στον οποίο ο Αλέξης Τσίπρας μπορεί να στηρίζεται στους ψήφους κεντρώων κομμάτων δεν είναι ξεκάθαρος σημειώνει οίκος.
Οι πρόωρες εκλογές δεν είναι το βασικό σενάριο για τον οίκο. Κατά τη γνώμη του ο Αλέξης Τσίπρας θα προσπαθήσει να τις αποφύγει: πρόσφατες δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι ο ΣΥΡΙΖΑ είναι πάνω από 10% κάτω της ΝΔ, που έχει πολύ λιγότερη ιδεολογική αντίδραση σε μέτρα του προγράμματος αλλά υποστηρίζει επαναδιαπραγμάτευση ειδικά σε ότι αφορά τους δημοσιονομικούς στόχους. Οι πρόωρες εκλογές θα προσδώσουν επιπλέον πηγή αβεβαιότητας που πιθανότατα θα υπονομεύσει την πρόσφατη οικονομική ανάκαμψη, τονίζει η Fitch.
Τα πλεονάσματα και οι στόχοι
Η Fitch εκτιμά ότι η Ελλάδα εμφάνισε πρωτογενές πλεόνασμα 2,5% του ΑΕΠ το 2016, πολύ υψηλότερα από το στόχο του 0,5%, λόγω των υψηλότερων εσόδων σε σχέση με τα προϋπολογισθέντα. Η υπεραπόδοση των εσόδων οφείλεται κυρίως στην ισχυρή αύξηση των έμμεσων και επιχειρηματικών φόρων. Ωστόσο, ο στόχος του 3,5% για το 2018 παραμένει δύσκολος, με τους ευρωπαίους εταίρους να εκτιμούν το δημοσιονομικό κενό στα 700 εκατ. ή το 0,4% του ΑΕΠ.
Η κυβέρνηση έχει ήδη νομοθετήσει προαπαιτούμενα που αναμένεται να αποδώσουν 3% του ΑΕΠ το 2018, εκ των οποίων ένα ποσοστό λίγο μεγαλύτερο του 65% προέρχεται από τις μεταρρυθμίσεις σε συνταξιοδοτικό και φορολογικό. Η σχετικά ισχνή ιδιοκτησία των μέτρων του προγράμματος καθιστά δύσκολη την υλοποίηση και την επίτευξη του στόχου για το 2018. Ωστόσο, υπάρχει ένας δημοσιονομικός κανονισμός που πυροδοτεί την υλοποίηση μέτρων εάν χαθούν οι στόχοι και οι μεταρρυθμίσεις στη φορολογική διοίκηση, η συνέχιση των οποίων είναι πιο αβέβαιη.
Οι τράπεζες
Η εμπιστοσύνη στις τράπεζες παραμένει εύθραυστη, με την καταθετική βάση να είναι επιρρεπής σε μεταβλητότητα. Μετά την υποχώρηση κατά 27% μεταξύ Σεπτεμβρίου 2014 και Ιουλίου 2015, οι καταθέσεις του ιδιωτικού τομέα έχουν ανακάμψει οριακά. Μετά την χαλάρωση των capital controls τον Ιούλιο του 2016, οι εισροές έχουν παραμείνει ισχνές. Οι καθυστερήσεις στην αξιολόγηση αναμένεται να πιέσουν περαιτέρω την εμπιστοσύνη των καταθετών, αν και τα capital controls λογικά θα περιορίσουν την επιδείνωση στη ρευστότητα των τραπεζών. Βασική πρόκληση για τον τραπεζικό κλάδο είναι η αντιμετώπιση της μη εξυπηρετούμενης έκθεσης, που παραμένει επίμονα υψηλή στο 45,2% των ακαθάριστων δανείων. Το θεσμικό πλαίσιο έχει ενισχυθεί, όπως και οι προσπάθειες των τραπεζών για αναδιαρθρώσεις, με περιορισμένα όμως αποτελέσματα μέχρι στιγμής.
Η αξιολόγηση της Ελλάδας θα μπορούσε να αναβαθμιστεί σε περίπτωση:
– Αποδείξεων ότι η οικονομική ανάπτυξη είναι διατηρήσιμη και με ένα ιστορικό επίτευξης των στόχων για τα πρωτογενή πλεονάσματα. Μια ελάφρυνση στο χρέος του επίσημου τομέα θα παρείχε ανοδική δυναμική στο rating μεσοπρόθεσμα.
-Συνεχιζόμενης επιτυχημένης υλοποίησης των όρων του προγράμματος, με μείωση των εντάσεων μεταξύ της Αθήνας και των δανειστών, και σχετικά σταθερού πολιτικού περιβάλλοντος.
Αντίστοιχα, η αξιολόγηση θα μπορούσε να υποβαθμιστεί σε περίπτωση:
-Αδιεξόδου στις σχέσεις μεταξύ Ελλάδας και δανειστών ή πολιτικής αστάθειας που θα διακόψει τις οικονομικές και δημοσιονομικές πολιτικές.
-Μη πληρωμή ή ανταλλαγή υπό πίεση (distressed) του κρατικού χρέους, ή ένα κυβερνητικό μορατόριουμ συνολικά στην εξυπηρέτηση του χρέους.
