Τι πρέπει να ξέρετε για τον ιό ανθρωπινών θηλωμάτων (HPV)

Τι πρέπει να ξέρετε για τον ιό ανθρωπινών θηλωμάτων

Ο Human Papilloma Virus (HPV) είναι ο ιός που προκαλεί τα θηλώματα στον άνθρωπο. Μπορεί να προκαλέσει σοβαρά νοσήματα, όπως καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, καρκίνο αιδοίου, κόλπου, πέους, πρωκτού καθώς και γεννητικά κονδυλώματα, ενώ έχουν αναφερθεί και περιπτώσεις καρκίνου στοματοφάρυγγα, στοματικής κοιλότητας και λάρυγγα. Βιβλιογραφικά έχουν περιγραφεί περισσότεροι από 100 διαφορετικοί γονότυποι HPV. Κατατάσσονται με βάση τη διαφορετικότητα στο DNA τους και ονομάζονται με αριθμούς (πχ HPV6, HPV11 κλπ). Έχει σημασία να ξέρουμε από ποιόν τύπο HPV έχουμε μολυνθεί επειδή η διαφορετικότητα στο DNA του ιού συμβάλλει ώστε ο κάθε γονότυπος να συμπεριφέρεται διαφορετικά. Οι γεννητικοί τύποι των HPV χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: Σε χαμηλού και υψηλού κινδύνου ανάλογα με τον κίνδυνο για καρκινογένεση. Οι HPV χαμηλού κινδύνου (6, 11, 42, 43 κ.α.) προκαλούν κατά κανόνα καλοήθεις αλλοιώσεις. Οι HPV υψηλού κινδύνου (16, 18, 31, 33 κ.α.) μπορεί υπό κατάλληλες συνθήκες να προκαλέσουν καρκίνους σε διάφορα όργανα όπως προαναφέραμε.

Πρέπει να τονίσουμε ότι από τους ανθρώπους που θα μολυνθούν από HPV, μόνο ένα μικρό ποσοστό θα εμφανίσει σημαντικά προβλήματα. Μέχρι τώρα δεν γνωρίζουμε ποια άτομα είναι πιο ευαίσθητα και κινδυνεύουν ιδιαίτερα. Είναι όμως βέβαιο ότι για να επιτραπεί στους HPV να προκαλέσουν αλλοιώσεις, το ανοσοποιητικό μας σύστημα και οι μηχανισμοί ογκοκαταστολής που εκ γενετής διαθέτουμε δυσλειτουργούν σε κάποιο βαθμό.

Κάποιος που έχει μολυνθεί από HPV συνήθως δεν έχει κανένα σύμπτωμα. Οι περισσότεροι άνθρωποι που έχουν μολυνθεί δεν το γνωρίζουν, ακριβώς επειδή δεν είχαν κανένα σύμπτωμα. Από αυτούς που έχουν μολυνθεί μόνο λίγοι θα εκδηλώσουν αλλοιώσεις που φαίνονται με το γυμνό μάτι. Οι εμφανείς αλλοιώσεις είναι: τα οξυτενή κονδυλώματα, ένα μέρος των προκαρκινικών αλλοιώσεων του αιδοίου και οι διηθητικοί καρκίνοι. Τα οξυτενή κονδυλώματα προεξέχουν από το δέρμα, είναι εμφανή και συνήθως ψηλαφώνται. Οι γυναίκες εντοπίζουν τα κονδυλώματα που βρίσκονται στο εφήβαιο, το αιδοίο, το περίνεο και την περιπρωκτική περιοχή. Δεν μπορούν να ξέρουν αν υπάρχουν κονδυλώματα ή προκαρκινικές αλλοιώσεις στον κόλπο, στον τράχηλο της μήτρας, όπως και μέσα στον πρωκτικό σωλήνα. Αυτά εντοπίζονται στην εξέταση από το γιατρό.

Η υποψία για παράλληλη σχέση δημιουργείται συχνά, μόλις διαγνωστεί μόλυνση από HPV στη γυναίκα. Δεν είναι όμως πάντοτε έτσι. Ο HPV μπορεί να μείνει σε λανθάνουσα κατάσταση στα επιθήλια του κατώτερου γεννητικού συστήματος επί πολλά χρόνια. Στις περιπτώσεις αυτές δεν υπάρχουν εμφανείς φλεγμονώδεις αλλοιώσεις, ούτε συμπτώματα και επομένως δεν μπορεί να διαγνωστεί. Η ανεύρεση μόλυνσης σε κάποιον από τους δύο στο ζευγάρι, δεν σημαίνει απαραίτητα ότι είναι πρόσφατη. Μπορεί να είναι και αναζωπύρωση παλαιάς μόλυνσης σε κάποιον από τους δύο συντρόφους.

Η χρήση προφυλακτικού περιορίζει μεν (μέχρι και 70% σύμφωνα με όλες τις δημοσιεύσεις), αλλά δεν αποκλείει εντελώς τον κίνδυνο μετάδοσης των HPV. Οι αιτίες είναι, ότι αφενός το προφυλακτικό δεν καλύπτει όλη την επιφάνεια του πέους και αφετέρου η μόλυνση από τους HPV είναι περιοχική και υπάρχουν συχνά μη ορατές αλλοιώσεις σε όλο το κατώτερο γεννητικό σύστημα, στο περίνεο και στην περιπρωκτική περιοχή.

Η χρήση του όμως συνιστάται, καθώς εκτός από τη μείωση του κινδύνου πρωτομόλυνσης από HPV, μειώνει και τα ποσοστά υποτροπών των αλλοιώσεων μετά τη θεραπεία (προφανώς λόγω μείωσης του σεξουαλικώς μεταδιδομένου ιϊκού φορτίου).

Η διάγνωση της μόλυνσης από HPV μπορεί να γίνει άμεσα με ανίχνευση του DNA των HPV με μοριακές τεχνικές (PCR), συνήθως σε κύτταρα που συλλέγονται από τον τράχηλο της μήτρας ή έμμεσα με ανεύρεση φλεγμονωδών αλλοιώσεων από HPV. Ο έλεγχος με HPV τεστ για την ανίχνευση των ογκογόνων HPV στις γυναίκες συνιστάται σε δύο περιπτώσεις κυρίως: 1) Ως συμπληρωματική εξέταση του τεστ Παπανικολάου σε περίπτωση που τα αποτελέσματά του είναι αμφίβολα οπότε εάν επιβεβαιωθεί με το HPV DNA Test ότι έχουμε φλεγμονή από ογκογόνους HPV, οι γυναίκες υποβάλλονται σε περαιτέρω έλεγχο με κολποσκόπηση. 2) Για έλεγχο ρουτίνας σε γυναίκες μεγαλύτερες των 30 ετών, μόνο του ή σε συνδυασμό με το τεστ Παπανικολάου.

Δεν υπάρχει κάποιο φάρμακο, που να απαλλάσσει τον οργανισμό μας από τον ιό. Η λεγόμενη θεραπεία είναι η αφαίρεση ή η καταστροφή του ιστού που φλεγμαίνει. Ο ιός παραμένει στα επιθήλια του γεννητικού συστήματος για μεγάλο χρονικό διάστημα ή και για πάντα. Αυτό δεν είναι ανησυχητικό, ακόμη και στις περιπτώσεις μόλυνσης από επικίνδυνους HPV. Οι υποτροπές των αλλοιώσεων είναι λίγες και εάν οι ασθενείς παρακολουθούνται δεν υπάρχει κίνδυνος. Όπου κριθεί σκόπιμο ο ιατρός επεμβαίνει και καταστρέφει ή αφαιρεί αλλοιώσεις. Ο ιός παραμένει στο κατώτερο γεννητικό σύστημα, περιμένουμε όμως να υπερισχύσει το ανοσοποιητικό σύστημα. Μετά την εξαφάνιση των αλλοιώσεων, ο οργανισμός μας έχει να αντιμετωπίσει μικρότερο ιϊκό φορτίο και είναι ευκολότερο να καταστείλει τους HPV που παραμένουν.

Κλείνοντας να αναφέρουμε ότι είναι η επιβεβλημένη η εφαρμογή πρωτογενούς πρόληψης με τη χρήση εμβολίων. Τα εμβόλια που κυκλοφορούν μας προφυλάσσουν μόνο από συγκεκριμένους γονότυπους των HPV. Μετά τον εμβολιασμό, δημιουργούνται στον οργανισμό μας αντισώματα, τα οποία δεν επιτρέπουν στους συγκεκριμένους ιούς να δημιουργήσουν φλεγμονή. Αυτή η λύση είναι ιδανική. Κυκλοφορούν ήδη δύο προληπτικά εμβόλια που είναι ιδανικό να γίνονται πριν την έναρξη των σεξουαλικών επαφών.

Δρ. Αναστάσιος Ν. Σολδάτος, Ph.D. FEBS
B.Sc. Γενετική, B.Sc. Κλινική Βιοχημεία,
M.Sc. Μοριακή Ιατρική, Ph.D. Μοριακή Ανοσολογία.
Επιστημονικός Υπεύθυνος Τμήματος Μοριακής Παθολογίας
Δικαστικός Πραγματογνώμων Ανάλυσης DNA

Διαγνωστικό Κέντρο Πατριαρχέας
Φιλοποίμενος 24 & Ρήγα Φεραίου,
Πρώτος Όροφος, Τ.Κ. 262 21, Πάτρα.
e-mail: soldatos1@otenet.gr
[C] +30 6944 83 1600 [T] +30 2610 621 549 [T] +30 2610 276 004
[F] +30 2610 273 316 [T] +30 2610 273 009