Σ’ αυτή την παραθαλάσσια κωμόπολη της Προποντίδας με το σχεδόν αμιγή ελληνικό πληθυσμό μέχρι το 1923 (στις φωτογραφίες 585 και 586 εμφαίνεται η εκκλησία του Αγίου Ιωάννη στην κεντρική πλατεία, η οποία τώρα – μετασκευασμένη – στεγάζει πολιτιστικό κέντρο) και τα μέχρι σήμερα σωζόμενα (ορισμένα σε κακή κατάσταση, άλλα ανακαινισμένα) χαρακτηριστικά σπίτια των πλούσιων Ελλήνων, μέσα σ’ ένα δωμάτιο ενός αρχοντικού (φ. 579 – 581) που οι Τούρκοι διατηρούν ως μουσείο με τα κέρινα ομοιώματα του επικεφαλής της τουρκικής αντιπροσωπείας Ισμέτ Ινονού και των τριών ξένων αξιωματικών, σφραγίσθηκε η μοίρα εκατοντάδων χιλιάδων κατοίκων της Ανατολικής Θράκης μετά την ερήμην της Ελλάδας συμφωνία των Τούρκων με τις τότε Μεγάλες Δυνάμεις (Αγγλία, Γαλλία και Ιταλία), συμφωνία, η οποία επιδίκασε την Ανατ. Θράκη οριστικά στην Τουρκία, ενώ πριν, βάσει της Συνθήκης των Σεβρών είχα αναγνωριστεί σ’ αυτήν η κυριαρχία της Ελλάδας.
Διακρίνεται (εκτός από την ευρύτερη περιοχή της Σμύρνης) και
η Ανατ.Θράκη, ενσωματωμένη επίσημα στο ελληνικό κράτος
από το Σεπτέμβριο του 1920. Όριο ήταν η Τσατάλτζα (Μετρές), 65 χλμ.
από την Κωνσταντινούπολη… (Η ενδιάμεση περιοχή δεν είχε επίσημα
ενσωματωθεί
Η ανακωχή ή Συνθήκη των Μουδανιών συμφωνήθηκε στις 25 Σεπτεμβρίου του 1922 και αποτέλεσε διπλωματική επιτυχία της τουρκικής αντιπροσωπείας. Οι συνέπειές της υπήρξαν η απόσυρση του ελληνικού στρατού από την Ανατολική Θράκη και η αναγκαστική προσφυγοποίηση περίπου 250.000 χριστιανών κατοίκων της, ελληνικής καταγωγής.
Και όμως, η Ελληνική πλευρά, παρά τη συντριβή της στο μικρασιατικό μέτωπο και το πεσμένο ηθικό πολιτικών και στρατιωτικών, είχε δυνατότητες για να ελιχθεί και να καθυστερήσει αποφασιστικά (η και να εμποδίσει) την μεταφορά των Τούρκων στην Ανατολική Θράκη. Το Δ΄ Σώμα Στρατού ήταν ανέπαφο, αφού δεν είχε εμπλακεί στις μάχες της Μικράς Ασίας και οι Τούρκοι δεν είχαν πολεμικό ναυτικό, σε αντίθεση με τους Έλληνες που κυριαρχούσαν στη θάλασσα.Τα γεγονότα όμως εξελίχθηκαν πολύ διαφορετικά. Η διάσκεψη που αποφάσισαν οι ξένοι στα Μουδανιά άρχισε χωρίς τους Έλληνες (ως αντιπρόσωπος είχε ορισθεί ο στρατηγός Αλέξανδρος Μαζαράκης – Αινιάν), o οποίος …άργησε να φθάσει, με κύριο θέμα τη γραμμή που θα αποσύρονταν οι Έλληνες. Πρόκειται δηλαδή για μια ιδιόρρυθμη διάσκεψη ανακωχής που υπεγράφη χωρίς την παρουσία της μιας πλευράς!
Το κτήριο του Ρωσσικού Προξενείου στα Μουδανιά, όπως ήταν
όταν εκεί συνήλθε η Διάσκεψη της Ανακωχής τον Σεπτέμβριο του 1922.
Προδίκαζε την εν συνεχεία Συνθήκη, η οποία υποχρέωνε τον έναν από τους δύο αντιπάλους να υποχωρήσει πολύ πέραν της γραμμής, την οποία κατείχε δηλ. σχεδόν ολόκληρη την Ανατ. Θράκη και ως διαχωριστικό όριο μεταξύ των δύο χωρών ορίσθηκε ο ποταμός ΄Εβρος, όριο το οποίο υιοθετήθηκε στη συνέχεια και από τη Συνθήκη των Λωζάνης. Έτσι υποχρεώθηκε η Ελλάδα να παραχωρήσει μεγάλες εκτάσεις στον αντίπαλο. Κατά την αφήγηση του Ισμέτ Ινονού στον πολιτικό και Ιστορικό Σπύρο Μαρκεζίνη, το 1972, δέχθηκαν οι τρεις ξένοι αξιωματικοί την προτροπή του: «Ας φθάσουμε σε ένα αποτέλεσμα και οι Έλληνες θα υποχρεωθούν να το δεχθούν».
Άνετη συζήτηση των αντιπροσώπων των Δυνάμεων στην
παραλία των Μουδανιών.
Και οι μέν Έλληνες αντιπρόσωποι έφθασαν κάποτε στα Μουδανιά και, παρά την αρχική τους άρνηση να προσυπογράψουν τα τετελεσμένα γεγονότα, υποχρεώθιηκαν στη συνέχεια να πράξουν τούτο μετά από ρητή εντολή του πρωθυπουργού. Στους όρους της ανακωχής προβλεπόταν όχι μόνο η άμεση αποχώρηση του Ελληνικού στρατού από την Ανατολική Θράκη και η παράδοσή της στους Τούρκους αλλά και η εκκένωση της περιοχής από τους Έλληνες κατοίκους της εντός 15 ημερών! Έτσι χάθηκε η Ανατολική Θράκη, απώλεια που κατά την άποψη του αποστολέα (ν.μ.) του παρόντος είναι ίσως μεγαλύτερη και από εκείνη της Σμύρνης. Όποιος έχει διασχίσει την απέραντη και εύφορη πεδιάδα ανάμεσα στον Έβρο και την Πόλη αντιλαμβάνεται τι εννοώ… Γιατί, όμως, ο Βενιζέλος δέχθηκε τα τετελεσμένα; Ίσως διότι η ηττημένη Ελλάδα με το διαλυμένο στρατό στη Μικρά Ασία και τους κατοίκους της έρμαια της θηριωδίας των Τούρκων δεν είχε πλέον περιθώρια αντίστασης και ελιγμών και θέλησε να προλάβει τα χειρότερα. Ίσως… Πάντως και ο ίδιος ήταν φανερά καταβεβλημένος από την τραγική έκβαση της μικρασιατικής εκστρατείας και εμφανώς είχε επηρεασθεί από αυτήν…
Αντιπροσωπευτικός της ηττοπάθειας που τον διακατείχε (τον Ελ. Βενιζέλο) είναι ο τρόπος με τον οποίο αρχίζει την επιστολή του προς τον στρατηγό Νίδερ, Διοικητή της Στρατιάς Θράκης, την 2.11.1922, αμέσως μετά την εγκατάλειψη της Ανατολικής Θράκης. Γράφει ο Βενιζέλος:
«Φίλτατε στρατηγέ,
Επιθυμώ να σας συγχαρώ διά την επιτυχίαν μεθ’ης εξετελέσατε την θλιβεράν εντολήν της εκκενώσεως της Αν. Θράκης. Θέλω να σας είπω πόσην αληθή υπερηφάνειαν ησθάνθην, όταν, εις το υπουργείον των Εξωτερικών εν Αγγλία, μου ανεκοίνωσαν σχετικόν τηλεγράφημα του στρατηγού Χάριγκτον, εκφράζοντος την εκτίμησίν του διά τον τρόπον καθ’ όν έγινε η εκκένωσις….»
Πρόσφυγες από τις Σαράντα Εκκλησίες με βοϊδάμαξες μεταφέρουν τα
απολύτως απαραίτητα από τα υπάρχοντά τους.
Βάσει αυτής της συμφωνίας οι Έλληνες της Αδριανούπολης, του Αίνου, της Ραιδεστού, των Σαράντα Εκκλησιών, της Σηλυβρίας, της Καλλίπολης, των Μαλγάρων, κ.ά. υποχρεώθηκαν να εγκαταλείψουν τις πατρογονικές εστίες και να καταφύγουν ως πρόσφυγες στην Ελλάδα.
Τα Νέα Μουδανιά στη Χαλκιδική. Τα Μουδανιά στην Προποντίδα (Θάλασσα του Μαρμαρά) Διακρίνονται, μεταξύ άλλων, κάτω από τα Μουδανιά, η Προύσα (Bursa), προς τ’ αριστερά
η Πάνορμος (Bandirma), η Αρτάκη (Erdek) στη χερσόνησο της Κυζίκου, απέναντι η Ραιδεστός (Tekirdag), πιο δεξιά η Σηλυβρία (Silivri), ακόμη πιο δεξιά η Κωνσταντινούπολη
(Istanbul), πιο κάτω δεξιά η Νικομήδεια (Izmit), ακόμη πιο κάτω η Νίκαια (Iznik) και προς τ’ αριστερά η Κίος (Gemlik).
Τα Νέα Μουδανιά σήμερα
Τα Νέα Μουδανιά (10.000 κάτοικοι) βρίσκονται σε απόσταση 54 χλμ. από τη Θεσσαλονίκη και η αρχική οίκησή τους προέρχεται από την εκεί εγκατάσταση προσφύγων των Μουδανιών από τη Μικρά Ασία και συγκεκριμένα από τη Θάλασσα της Προποντίδας. Έχουν αξιόλογο αλιευτικό στόλο και από την ιχυθυόσκαλά τους διακινούνται μεγάλες ποσότητες γαύρου και σαρδέλας.
Ακολουθεί, για όσους ενδιαφέρονται ένα πορτραίτο από το διαδίκτυο του Ισμέτ Ινονού, του elter ego του Κεμάλ Ατατούρκ.
Ο Ισμέτ Ινονού (1884 - 1973), αρχικά Ισμέτ Πασάς, ήταν Τούρκος στρατιωτικός και πολιτικός. Γεννήθηκε στη Σμύρνη το 1884 και πέθανε στην Άγκυρα το 1973. Σπούδασε στη Στρατιωτική Σχολή στη Κωνσταντινούπολη απ΄ όπου και ακολούθησε αρχικά το στρατιωτικό στάδιο και στη συνέχεια το πολιτικό.
Ο Ινονού πρώτος αριστερά πλάι στον Κεμάλ στο εμβληματικό για τους Τούρκους μνημείο της Πλατείας Ταξίμ.
Με το ξέσπασμα του Β΄ Βαλκανικού Πολέμου ο Ισμέτ πασάς κατόπιν εντολής του Σουλτάνου εισήλθε στο πόλεμο, όπου, προελαύνοντας, ανακατέλαβε τμήματα της Ανατολικής Θράκης μεταξύ των οποίων και την Αδριανούπολη που είχαν καταληφθεί από τους Βουλγάρους. Κατά τη διάρκεια του Α΄Παγκοσμίου Πολέμου ο Ισμέτ Πασάς, όπως λεγόταν τότε, πολέμησε στη Παλαιστίνη εναντίον των Αγγλικών δυνάμεων, στη συνέχεια υποχωρώντας έγινε αρχηγός του επιτελείου του Κεμάλ Ατατούρκ κατά τις εναντίον των Ρώσων επιχειρήσεις στην ανατολική Τουρκία.
Κατά τη διάρκεια της ελληνικής μικρασιατικής εκστρατείας ήταν και πάλι αρχηγός του επαναστατικού επιτελείου, διεύθυνε τις περί τη πόλη Ιν Ονού μάχες, τον Δεκέμβριο του 1920, από την οποία πόλη έλαβε το προσωνύμιο και στη συνέχεια ως επίθετο, όταν αργότερα επιβλήθηκε από τον Κεμάλ με τις μεγάλες μεταρρυθμίσεις, η εφαρμογή των ονοματεπωνύμων.
Στενός πλέον συνεργάτης και αφοσιωμένος βοηθός του Κεμάλ ονομάσθηκε, με την ανακήρυξη της Δημοκρατίας στις 29 Οκτωβρίου του 1922, "Πρωθυπουργός της Τουρκίας". Συντηρητικότερος όμως του Κεμάλ ο Ινονού έρχονταν τακτικά σε ρήξη μ΄ εκείνον ειδικά στην εισαγωγή δυτικότροπων ηθών και μέτρων. Παρά ταύτα παρέμεινε στη θέση του πρωθυπουργού μέχρι το 1937 που παραιτήθηκε αιφνίδια. Ένα χρόνο μετά, το 1938 που πέθανε ο Κεμάλ, ο Ινονού εκλέχθηκε ομόφωνα Πρόεδρος της Δημοκρατίας διαδεχόμενος τον Κεμάλ στην αρχηγία του Λαϊκού Κόμματος.
Ο Ινονού εισήγαγε τότε το δικαίωμα της αντιπολίτευσης και την ίδρυση του Δημοκρατικού Κόμματος υπό τον Τζελάλ Μπαγιάρ. Ο Ινονού διατήρησε τη θέση του προέδρου μέχρι τις 22 Μαΐου του 1950 όταν η εθνοσυνέλευση που προήλθε από τις εκλογές του ίδιου μήνα, όπου ηττήθηκε κατά κράτος το Λαϊκό Κόμμα, ψήφισε τον Τζελάλ Μπαγιάρ.
Ο Ισμέτ Ινονού ήταν εκείνος που υπέγραψε ως πληρεξούσιος της Τουρκίας τη Συνθήκη της Λωζάνης (1923) που αποτέλεσε το μεγαλύτερο "εδαφικό παζάρι του αιώνα" αδιαφορώντας για τους αλλογενείς και αλλόθρησκους πληθυσμούς επιβάλλοντας την υποχρεωτική ανταλλαγή πληθυσμών για πρώτη φορά στη παγκόσμια ιστορία, καθώς και το Σύμφωνο Φιλίας Ελλάδας Τουρκίας το 1930 στην Άγκυρα. Και τα δύο παραπάνω ιστορικά κείμενα υπεγράφησαν από πλευράς της Ελλάδας από τον Ελευθέριο Βενιζέλο.
Ινονού και Βενιζέλος ως Πρωθυπουργοί κατά την υπογραφή
του Συμφώνου Φιλίας στην Άγκυρα το 1930.
Στην πολιτική του Ινονού οφείλεται το γεγονός της μη ανάμειξης της Τουρκίας στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, διατηρώντας μια ουδέτερη στάση. Παρά το γεγονός όμως της συνυπογραφής των παραπάνω, συνθήκης και συμφώνου, βρίσκοντας την ευκαιρία διαρκούντος του Β’ Π.Π. το 1942, και γνωρίζοντας ότι η Ελλάδα βρισκόταν υπό τριπλή κατοχή, η δε ελληνική κυβέρνηση στο Κάιρο, προσυπέγραψε τον κεφαλαιϊκό νόμο, τον λεγόμενο “Βαρλίκ Βεργκισί”, υποχρεώνοντας τους εναπομείναντες Έλληνες, Αρμενίους και Εβραίους της Κωνσταντινούπολης, (εξαιρουμένους Έλληνες, σύμφωνα με τη “Συνθήκη της Λωζάνης”) σε οικονομική εξαθλίωση και νέους διωγμούς.
Από ν.μ.
+ There are no comments
Add yours