Η σκληρή αλήθεια και το νέο Μνημόνιο πίσω από τη συμφωνία

Οι “θεσμοί” αποκάλυψαν τα σοβαρά κενά που έχει η συμφωνία, κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου για τις ασάφειες του μηχανισμού ανάπτυξης/χρέους. Ο λόγος για τον μηχανισμό που θα αρχίσει να συζητείται το 2018 για να καθορίζει αν, ανάλογα με την πορεία της οικονομίας, θα απαιτούνται στο μέλλον πρόσθετες παρεμβάσεις στο χρέος (ή λιγότερες αν υπάρχει ταχύτερη ανάκαμψη). Ως δεύτερη μεγάλη ασάφεια ανέδειξαν τον ημιτελή οδικό χάρτη των παρεμβάσεων που απαιτούνται για το χρέος, που μεταφέρονται (στο καλό σενάριο) για μετά τις γερμανικές εκλογές.

Επίσης, όπως αποκαλύφθηκε, μαζί με την παραπάνω χρονοκαθυστέρηση μετακινούνται χρονικά και οι μεγάλοι “στόχοι” για την είσοδο στο QE (την οπαία επιχειρεί πλέον να υποβαθμίσει η ελληνική πλευρά), για την έξοδο στις αγορές, αλλά και για τον δρόμο που θα βγάλει οριστικά την Ελλάδα από τα Μνημόνια.

“Είμαστε οι μεγαλύτεροι δανειστές της Ελλάδας”, είπε ο κ. Ρέγκλινγκ από το βήμα του Economist, προσθέτοντας χαρακτηριστικά: “Δεν θα φύγουμε”.

Στο ίδιο συνέδριο, βέβαια, ο πρωθυπουργός, Αλέξης Τσίπρας, ξεκαθάρισε ότι η Ελλάδα δεν θα προσφύγει σε πιστοληπτικές γραμμές μετά τον Αύγουστο του 2018. Ωστόσο, αυτές οι γραμμές, και μάλιστα στην αυστηρή τους μορφή, είναι ήδη στο τραπέζι των συζητήσεων, “εκκολαπτόμενες” τόσο από τις καθυστερήσεις των προηγούμενων μηνών όσο και από την ασάφεια των αποφάσεων του Eurogroup, αλλά και από το “χάσμα” που χωρίζει την Ευρώπη και το ΔΝΤ.

Άλλωστε, χθες η ΤτΕ στην έκθεση Νομισματικής Πολιτικής ξεκαθάρισε ότι, αν δεν λυθούν σύντομα οι ασάφειες στο χρέος, τότε υπάρχει κίνδυνος όχι μόνο για πιστοληπτική γραμμή, αλλά και για 4ο Μνημόνιο…

Τα κρατικά διαθέσιμα

Σημειώνεται ότι, από τα 86 δισ. ευρώ του αρχικού δανείου του ESM, τελικά αναμένεται ότι θα φτάσουν στην Αθήνα 58,6 δισ. ευρώ (από τα 63 δισ. ευρώ που υπολογιζόταν έναν χρόνο πριν, στο τέλος της 1ης αξιολόγησης, με βάση την τότε έκθεση συμμόρφωσης που ανακοίνωσε η Επιτροπή και τα συνοδευτικά της παραρτήματα για τις χρηματοδοτικές ανάγκες της Ελλάδας). Και, από αυτά, για “μαξιλάρι” διαθεσίμων, αν ολοκληρωθούν και οι 5 αξιολογήσεις (οι 4 τακτικές και η μία υπεραξιολόγηση), υπολογίζεται από την Επιτροπή ένα “μαξιλάρι” 9 δισ. ευρώ. Μάλιστα, η κυβέρνηση θα πρέπει να το “μαζέψει”, ξεχρεώνοντας παράλληλα 3,5 δισ. ευρώ περίπου εκκρεμείς οφειλές του κράτους προς ιδιώτες (συντάξεις, επιστροφές φόρων) με κρατικό χρήμα και όχι με δόσεις.

Το ποσό των 9 δισ. ευρώ εκτιμάται από τους “θεσμούς” ότι επαρκεί για 10 μήνες χωρίς πλήρη πρόσβαση στις αγορές. Το “μαξιλάρι” στο τέλος της 1ης αξιολόγησης το 2016 ήταν στα 13 δισ. ευρώ περίπου.

Σενάριο για δύο αξιολογήσεις

Επισήμως, στα κείμενα του Μνημονίου οι αξιολογήσεις που απομένουν είναι τέσσερις. Η τρίτη αξιολόγηση να πρέπει να αρχίσει αλλά και να… λήξει τον Οκτώβριο, η τέταρτη τον Ιανουάριο, η πέμπτη τον Απρίλιο και η έκτη τον Ιούλιο. Θα ακολουθήσει ο μεγάλος απολογισμός του Αυγούστου του 2018, που θα κρίνει την έξοδο της Ελλάδας από τα Μνημόνια αλλά και την εφαρμογή των μέτρων των 6,5 δισ. ευρώ και των αντιμέτρων.

Ωστόσο, ήδη σε “πηγαδάκια” των “θεσμών” αλλά και κυβερνητικών πηγών αρχίζει να αναπτύσσεται ένα σενάριο δύο αξιολογήσεων. Μιας “τακτικής”, που θα γίνει στο ίδιο… μοτίβο με αυτήν του 2016 και του 2017, αλλά και μιας μεγάλης τελικής. Το σενάριο αυτό συνδέεται με τον εκλογικό κύκλο στη Γερμανία, αλλά και με το χάσμα που χωρίζει την Ε.Ε. με το ΔΝΤ και αποκρυσταλλώθηκε εκ νέου στο συνέδριο του Economist.

Εξηγούν αρμόδιες πηγές ότι πρέπει να “κουμπώσουν” οι αξιολογήσεις ΔΝΤ και ευρωπαϊκών θεσμών. Και, για να γίνει αυτό, πρέπει να λυθούν και ζητήματα σχετικά με την αποσαφήνιση μέτρων για το χρέος.

Σε αυτό το σενάριο, όμως, μένει να φανεί πώς θα εξελιχθούν οι στόχοι για διαθέσιμα, πλήρη έξοδο από τα Μνημόνια, συμμετοχή στο QE και –βεβαίως– την επιστροφή στις αγορές.

Το Μνημόνιο με το ΔΝΤ

Το επόμενο μεγάλο “τεστ” δεν είναι, σημειώνουν αρμόδιες πηγές, η δόση των 7,7 δισ. ευρώ, που σχεδιάζεται να εγκριθεί οριστικά στις 6/7, οπότε συνεδριάζει ο ESM, ή εναλλακτικά στις 10/7, οπότε συνέρχεται εκ νέου τo Eurogroup.

Είναι το Μνημόνιο με το ΔΝΤ που υφαίνεται, απαιτώντας “προσαρμογή” στα δικά του “διαρθρωτικά ορόσημα”, όπως ονομάζονται τα προαπαιτούμενα στο “λεξικό” του Ταμείου. Η εφαρμογή έχει ξεκινήσει με απαιτήσεις για την Αρχή Εσόδων που λήγουν τον Ιούνιο, ενώ η ελληνική πλευρά παραδέχεται ότι δεν υπάρχει απόλυτη ταύτιση απαιτήσεων ΔΝΤ – κοινοτικού MoU. Η κυβέρνηση προαναγγέλλει την αποστολή του υπογεγραμμένου σχεδίου Μνημονίου στο Ταμείο την προσεχή εβδομάδα, προσβλέποντας σε έγκρισή του στις 27/7 (η οποία, όμως, δεν αποκλείεται να αναβληθεί, σύμφωνα με κάποιες πηγές).

Τσακαλώτος: Είναι περίεργη η στάση του ΔΝΤ

Επίθεση στο ΔΝΤ για τις θέσεις του, αποκαθήλωση της ποσοτικής χαλάρωσης, την οποία χαρακτήρισε “συμβολική”, αλλά και… ανάδειξη των αποτελεσμάτων του Eurogroup, περιλάμβανε η ομιλία του ΥΠΟΙΚ, Ευκλείδη Τσακαλώτου.

Μετέφερε την άποψη της ελληνικής κυβέρνησης ότι η δήλωση του Eurogroup ήταν “ένα πολύ σημαντικό βήμα προς τα εμπρός. Παρείχε τη σαφήνεια που χρειαζόμασταν, η οποία δεν υφίστατο στο πλαίσιο της προηγούμενης συνεδρίασης του Eurogroup του Μαΐου”. Και τούτο, σε αντίθεση με “θεσμούς”, που μίλησαν για ασάφειες.

Εκτίμησε ότι η πρόσβαση στις αγορές μπορεί να γίνει “με ή χωρίς την ποσοτική χαλάρωση”. Ανέφερε ότι “δεν θέλουμε να βγούμε στις αγορές πολύ νωρίς, αλλά, όταν θα βγούμε, θέλουμε να διασφαλίσουμε ότι οι αγορές θα γνωρίζουν ότι αυτό είναι στοιχείο μιας στρατηγικής, οπότε μπορεί να μη γνωρίζουν τις λεπτομέρειες, το ακριβές πρόγραμμα σε κάθε του λεπτομέρεια”.

Είπε ότι το ΔΝΤ έχει εμπλακεί στη σχεδίαση όλων των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και, παρ’ όλα αυτά, βλέπει μόνο 1% ανάπτυξη, σημειώνοντας ότι “είναι περίεργη η στάση του”.

“Δεν θα υπάρχουν πολλά ομόλογα ελληνικά να αγοραστούν. Θα ήταν καλό για τις τράπεζες, αλλά δεν το θεωρώ πολύ σημαντικό. Είναι χρήσιμη, σημαντική, αλλά συμβολική περισσότερο”, επεσήμανε για την ποσοτική χαλάρωση.

Δήλωσε ότι “δεν δίδω χρονοδιάγραμμα επιστροφής στις αγορές”, αλλά προανήγγειλε ότι “πολύ σύντομα, όμως, θα δώσουμε τα σημάδια για το πρόγραμμα που θα μας οδηγήσει εκεί”.

Γ. Χουλιαράκης: Πρέπει να γίνουν κι άλλες μεταρρυθμίσεις

“Πρέπει να κηρύξουμε την ιδιοκτησία του προγράμματος”, αλλά και ότι η Ελλάδα πρέπει να κάνει “και άλλα πράγματα για να βελτιωθεί το επιχειρηματικό περιβάλλον και η γραφειοκρατία”, παραδέχτηκε ο αναπληρωτής ΥΠΟΙΚ, Γ. Χουλιαράκης.

Ο κ. Χουλιαράκης εκτίμησε, επίσης, ότι πλεονάσματα στο 3,5% του ΑΕΠ είναι εφικτά, αν και “όχι επιθυμητά”, διότι θέτουν σε κίνδυνο την ανάπτυξη, και ζήτησε δημοσιονομικό χώρο.

Επέμεινε στο QE, λέγοντας ότι αποτελεί έναν σημαντικό, αν και όχι τον καθοριστικό παράγοντα για την πρόσβαση στις αγορές. Ζήτησε από την ΕΚΤ να αλλάξει στάση αναφορικά με την ένταξη της Ελλάδας στο QE.

Παραδέχτηκε, επίσης, ότι “κανείς δεν περίμενε ότι η ελάφρυνση του χρέους θα γινόταν μετά τη δεύτερη αξιολόγηση”. Είπε, μάλιστα, ότι “ξέραμε ότι τα μεσοπρόθεσμα μέτρα θα εξειδικεύονταν στο τέλος του προγράμματος”.

Για την έξοδο στις αγορές είπε ότι εξαρτάται και από τους παγκόσμιους κινδύνους, αλλά και από τις συνθήκες ρευστότητας που θα επικρατήσουν στο τέλος του 2017 – αρχές του 2018. Επισήμανε ότι πρέπει προσεκτικά να μελετήσουμε την πορεία αυτών των πραγμάτων: “Αν τα πράγματα πάνε καλώς, νομίζω ότι θα βγει η Ελλάδα από το πρόγραμμα και θα μεγιστοποιήσει τα οφέλη των μεταρρυθμίσεων”.

Για το ΔΝΤ ανέφερε ότι “θα ήμασταν, βέβαια, ακόμα πιο χαρούμενοι αν μοιραζόταν τις ίδιες απόψεις και είχαμε μία κοινή στάση τον Ιούνιο”. Αλλά είπε ότι: “Είμαστε πεπεισμένοι ότι όλοι καταλαβαίνουν ποια είναι η ελάχιστη παρέμβαση στο χρέος που μπορεί να λάβει η Ελλάδα”.

Ρέγκλινγκ: Το 2018 αργά και σταθερά η έξοδος

Πριν από το τέλος του προγράμματος (Αύγουστος 2018) θα πρέπει να αρχίσει η επιστροφή της Ελλάδας στις αγορές, η οποία θα πρέπει μάλιστα να γίνει αργά και προσεκτικά. Αυτό ανέφερε ο επικεφαλής του ESM, Κλάους Ρέγκλινγκ. Μιλώντας στο συνέδριο του Economist, έκανε σαφές ότι υπήρξε πρόοδος, αλλά και ανατροπή της πορείας που είχε φανεί το 2014. Επισήμανε ότι “το 2015 έγινε μια ανατροπή που γύρισε την οικονομία πίσω”.

Προειδοποίησε, επίσης, ότι υπάρχουν πολλές μεταρρυθμίσεις που πρέπει να γίνουν. Σε αυτές, όμως, ξεκαθάρισε ότι δεν βλέπει πρόσθετα δημοσιονομικά μέτρα πέραν αυτών που διασφαλίζουν τα πρωτογενή πλεονάσματα στο 3,5% του ΑΕΠ.

Προσδιόρισε τις επόμενες μεγάλες παρεμβάσεις στη δημόσια διοίκηση, στο δικαστικό σύστημα, στην προώθηση των ιδιωτικοποιήσεων και στην περαιτέρω απελευθέρωση των αγορών προϊόντων. Εκτίμησε ότι, αν γίνουν όλα τα παραπάνω, τότε “η Ελλάδα θα γυρίσει στις αγορές πριν από την ολοκλήρωση του προγράμματος”.

Ο επικεφαλής του ESM διαβεβαίωσε, επίσης, ότι δεν θα φύγει ο “θεσμός” από την Ελλάδα, αφού είναι ο μεγαλύτερος επενδυτής της.

Παραδέχτηκε και ότι υπάρχουν ακόμη διαφωνίες με το ΔΝΤ, λέγοντας ότι “το ΔΝΤ είναι απαισιόδοξο” στις προβλέψεις του. Διαφώνησε και για το ζήτημα που εγείρει για τη γήρανση του πληθυσμού, λέγοντας ότι μπορεί μεν τα δημογραφικά στοιχεία στην Ελλάδα να είναι αρνητικά, αλλά είναι εφικτή η επιστροφή των οικονομικών μεταναστών όταν η οικονομία βελτιωθεί.

Βελκουλέσκου: Δεν βγαίνει το πρόγραμμα με πλεονάσματα 3,5%

Το χάσμα που χωρίζει την Ευρώπη με το ΔΝΤ επανεπιβεβαίωσε η εκπρόσωπός του, Ντέλια Βελκουλέσκου. Επισήμανε ότι το ΔΝΤ συνεχίζει να πιστεύει ότι η Ελλάδα δεν θα μπορέσει να έχει πρωτογενή πλεονάσματα άνω του 1,5% του ΑΕΠ και ανάπτυξη μεγαλύτερη από 1% μακροπρόθεσμα, λόγω της γήρανσης του πληθυσμού, με την οποία θα χαθεί το ένα τρίτο του εργατικού δυναμικού.

Μάλιστα, ήταν εξαιρετικά απαισιόδοξη για το όφελος των μεταρρυθμίσεων. Εκτίμησε ότι, ακόμα και αν γίνουν όλες οι βαθιές μεταρρυθμίσεις, στο πιο καλό σενάριο η μελλοντική ανάπτυξη θα είναι 1,5% κατά μέσο όρο, αφού έπειτα από δεκαετίες αναμένεται, μοιραία, ύφεση.

Ζήτησε, πάντως, το θέμα του χρέους να διευθετηθεί “άπαξ και διά παντός”. Ανέφερε ότι πρέπει να γίνει “και ελάφρυνση χρέους και μεταρρυθμίσεις. Και τα δύο πρέπει να γίνουν σε βάθος πιο πολύ από ό,τι συζητείται αυτήν τη στιγμή και πρέπει να συνεργαστούν όλοι οι “θεσμοί””.

Για τη μορφή των λύσεων στο χρέος είπε ότι “θα πρέπει να γίνουν σε ρεαλιστικές υποθέσεις και το πρωτογενές πλεόνασμα στο 3,5% του ΑΕΠ είναι κάτι που θα πρέπει να μας κάνει να αναρωτηθούμε αν θα είναι αποτελεσματικό και πόσες επιπτώσεις θα έχει σε συνδυασμό με την ανάπτυξη για τον πληθυσμό της Ελλάδας”.

“Δεν θα υπήρχε βιωσιμότητα αν τα πράγματα συνέχιζαν έτσι και τα πράγματα είχαν εξοκείλει σε τομείς όπως η υγεία”, επισήμανε. “Βέβαια, αυτή τη στιγμή βλέπουμε ότι έχουμε αύξηση των φόρων, η οποία είναι υψηλότερη από τρεις άλλες χώρες της Ευρώπης”, πρόσθεσε.

Κοστέλο: Να υλοποιήσει η κυβέρνηση το Μνημόνιο

“Είναι πολύ σημαντικό να μη χαθεί αυτή η ευκαιρία που της ξαναδίνεται. Χρειάζεται να γίνουν πολλά πράγματα”, προειδοποίησε ο εκπρόσωπος της Κομισιόν στους “θεσμούς”, Ντέκλαν Κοστέλο. Εξήγησε ότι “η Ελλάδα μπαίνει στο τελευταίο έτος του προγράμματός της με δυνατότητα να βγει στις αγορές και να ολοκληρώσει το πρόγραμμά της τον Αύγουστο του 2018. Έχουμε ξαναβρεθεί, όμως, στο ίδιο σημείο, το 2014, χωρίς να μπορέσει τότε να βγει στις αγορές”…

Έκανε επίσης σαφές ότι “το μπαλάκι είναι στο γήπεδο των ελληνικών Αρχών να υλοποιήσουν τις μεταρρυθμίσεις που έχουν αναλάβει. Πιστεύω ότι τα πιο δύσκολα είναι πίσω μας. Έχουν μείνει λίγα πράγματα. Όσον αφορά τη νέα νομοθεσία, δεν θα υπάρχουν καινούργια δημοσιονομικά προαπαιτούμενα πέραν του 3,5% του ΑΕΠ πλεόνασμα για τα επόμενα ένα-δύο χρόνια. Το θέμα είναι να υλοποιηθεί από την κυβέρνηση, από τις εταιρείες και από τις τράπεζες. Το ίδιο ισχύει και για την Ανεξάρτητη Αρχή Εσόδων. Η υλοποίηση ήταν η αχίλλειος πτέρνα του προγράμματος μέχρι στιγμής για την Ελλάδα. Δεν θα πρέπει να ζητήσουμε επιπλέον πράγματα πέραν αυτών που έχουν συμφωνηθεί και θα πρέπει ουσιαστικά μετά το ’18 να αποσαφηνίσουμε και το τι θα γίνει με την ελάφρυνση του χρέους”, επεσήμανε.

“Έχει ήδη καλύψει τα 141 προαπαιτούμενα, ήταν πολιτικές μεταρρυθμίσεις δύσκολες, καθώς επίσης και σε ένα μη ευέλικτο περιβάλλον”, ανέφερε Πέραν όμως της δημοσιονομικής ατζέντας, υπάρχει η Ανεξάρτητη Αρχή Εσόδων, τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια και οι ιδιωτικοποιήσεις.

Ντούντι: Δεν μπορεί να μπει η Ελλάδα στο QE

Αν δεν γίνουν τα αναγκαία βήματα για το χρέος, η ένταξη της Ελλάδας στην ποσοτική χαλάρωση δεν είναι εφικτή, ξεκαθάρισε ο εκπρόσωπος της EKT, Φραντσέσκο Ντρούντι. Κατέγραψε, επίσης, δύο ασάφειες στη συμφωνία του Eurogroup: τις παρεμβάσεις στο χρέος, αλλά και τον μηχανισμό ανάπτυξης. Όπως είπε, αμφότεροι πρέπει να αποσαφηνιστούν.

Για τους κεφαλαιακούς ελέγχους είπε ότι “αυτή είναι η βασική πρόκληση και όχι τόσο το να βρει 3 ή 4 δισ. ευρώ μετά το πρόγραμμα”.

Αποκάλυψε, επίσης, ότι η νέα γενιά από προαπαιτούμενα έχει στο επίκεντρο τις τράπεζες. Ανέφερε ότι τα τελευταία χρόνια οι καταθέσεις έχουν ανέβει, αλλά και πάλι παραμένουν περίπου 25% κάτω από εκεί όπου βρισκόμασταν όταν ξεκίνησε η κρίση.

Αναλυτικά επισήμανε ότι “το θέμα της αναδιάρθρωσης των δανείων είναι εκκρεμές, όπως και οι ηλεκτρονικές δημοπρασίες, που είναι ένα πολύ σημαντικό εργαλείο για την υποστήριξη της σταθεροποίησης των τραπεζών και των προϋπολογισμών τους, αλλά και οι νομοθετικές ρυθμίσεις για την πώληση των μη εξυπηρετούμενων δανείων”.

Προειδοποίησε ότι “χρειαζόμαστε κάποιες νομοθετικές πρωτοβουλίες να κινηθούν γρήγορα και ενδεχομένως να χρειαστούν κάποιες αλλαγές σε ζητήματα πολιτικής δικονομίας, καθώς και άλλες νομοθετικές πρωτοβουλίες”.

Έδωσε έμφαση στην “υλοποίηση της διαδικασίας των ηλεκτρονικών δημοπρασιών που θα ξεκινήσει τον Σεπτέμβριο”.

Της Δήμητρας Καδδά

capital.gr